Trong khuôn khổ hợp tác APEC, sáng 13-14/10, Bộ Công Thương đã phối hơp với các thành viên APEC tổ chức Hội thảo APEC về cơ hội và thách thức đối với chuỗi giá trị toàn cầu trong đại dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế sau đại dịch.
Theo thông tin đưa ra tại hội thảo, do tác động của đại dịch Covid-19, nền kinh tế toàn cầu đã chứng kiến sự suy giảm mạnh mẽ vào năm 2020 với mức giảm 3,3%, tuy nhiên kinh tế toàn cầu có thể còn chịu tác động tồi tệ hơn rất nhiều (ước tính gấp 3 lần) nếu không có các chính sách hỗ trợ đặc biệt từ các quốc gia trên thế giới. Sự kiện là dịp để các nền kinh tế và bên liên quan chia sẻ thông tin và kinh nghiệm về những thách thức mà các chuỗi giá trị toàn cầu (GVCs) phải đối mặt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 cũng như những cơ hội để thúc đẩy GVCs phát triển trong và sau đại dịch.
Mặc dù đại dịch Covid-19 đã cơ bản được kiểm soát, nhiều quốc gia trên thế giới đã mở cửa trở lại sau một thời gian thực hiện các biện pháp phong toả, giãn cách xã hội để phòng, chống dịch bệnh, nhưng theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), đại dịch Covid-19 sẽ tiếp tục ảnh hưởng sâu sắc đến sự phục hồi và tăng trưởng của kinh tế thế giới. Triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn còn nhiều bất ổn, tăng trưởng GDP tại hầu hết các nền kinh tế trên thế giới nhìn chung vẫn tiếp tục thấp hơn so với trước khi đại dịch xảy ra.
Phát biểu tại hội thảo, ông Trịnh Minh Anh – Chánh văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế (Bộ Công Thương) cho rằng Covid-19 đã đặt ra những thách thức chưa từng có đối với các chuỗi giá trị toàn cầu, với sự gián đoạn cả nguồn cung hàng hoá, dịch vụ và nhu cầu của người dân. Trong những ngày đầu của đại dịch Covid-19, nhiều biện pháp phong toả được áp dụng tại nhiều nền kinh tế, điều này dẫn đến nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh bị ảnh hưởng, chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị bị gián đoạn.
“Kinh tế khu vực và thế giới đối mặt với sự thiếu hụt lớn nguồn cung đầu vào trung gian cho các ngành công nghiệp và cú sốc này cũng lan truyền nhanh chóng thông qua các chuỗi cung ứng. Trong giai đoạn hội nhập kinh tế sâu rộng, Covid-19 đã làm chậm, gián đoạn việc mở rộng chuỗi cung ứng toàn cầu vốn khá ổn định sau cuộc khủng hoảng tài chính” – ông Trịnh Minh Anh thông tin.
Theo các chuyên gia kinh tế, nhìn rộng ra những thách thức từ đại dịch Covid-19, thế giới hiện còn đối mặt với những đại dịch mới như: đậu mùa khỉ và những tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu, lạm phát gia tăng và biến đổi khí hậu… Những yếu tố này đang và dự báo tiếp tục tác động đến nền kinh tế toàn cầu nói chung và chuỗi cung ứng hàng hoá nói riêng. Hơn nữa, chuỗi cung ứng toàn cầu sau thời kì dịch bệnh cho thấy vai trò của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, vai trò của Tổ chức thương mại thế giới WTO và Asean..., quá trình cung ứng hàng hoá toàn cầu trở nên ngày càng tinh vi hơn, muốn có được nguồn đầu tư cần có sự nỗ lực của các chính phủ, doanh nghiệp trong giảm rủi ro trong chuỗi cung ứng, song điều này cần làm thường xuyên, bên cạnh đó, sự hợp tác với nhau trong chuỗi cung ứng để giải quyết những rủi ro trong tương lai, tạo lòng tin của các tập đoàn nước ngoài, giúp họ không ngại ngần đầu tư vào khu vực APEC đóng vai trò hết sức quan trọng.
Cụ thể, theo ông Nguyễn Anh Dương – Trưởng ban Kinh tế tổng hợp (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương - Bộ Kế hoạch và Đầu tư) dự báo chuỗi cung ứng toàn cầu khó bình thường được trở lại như thời điểm trước dịch vào cuối năm nay. Ngoài ra, sự tăng giá đối với hàng hoá, các sản phẩm thiết yếu như giá năng lượng, nông sản, nguồn cung các mặt hàng đầu vào trung gian cho các ngành công nghiệp tăng vọt thời gian qua không chỉ tạo áp lực, mà còn làm ảnh hưởng đến tiến trình phát triển bền vững của chuỗi giá trị toàn cầu, đây cũng là nguyên nhân khiến kinh tế toàn cầu suy thoái.
Tuy nhiên, ngoài thách thức, các chuyên gia kinh tế nhận định, Covid-19 cũng mang đến những cơ hội cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo ông Trịnh Minh Anh, Covid-19 đã tạo động lực mới để xây dựng một mạng lưới sản xuất linh hoạt hơn, đẩy nhanh xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng.
Liên quan đến cơ hội trong đại dịch, bà Victoria Kwakwa – Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới từng nhận định: Đại dịch cũng khuyến khích doanh nghiệp trong nước áp dụng công nghệ mới và nâng cấp mô hình kinh doanh, Covid-19 cũng đẩy nhanh xu hướng số hoá.
Ví dụ, việc phong toả người lao động có thể khuyến khích doanh nghiệp tự động hoá một số khâu nhất định, khuyến khích số hoá và xử dụng các nền tảng trực tuyến. Những biện pháp hạn chế đi lại khuyến khích bán hàng trực tuyến và thúc đẩy thương mại điện tử, cho phép doanh nghiệp đưa hàng hoá và dịch vụ đến với người tiêu dùng mới. Chuyển đổi số đã diễn ra trước đại dịch, nhưng hiện đang được đẩy nhanh để giúp doanh nghiệp thích ứng tốt hơn với điều kiện bình thường.
Cũng liên quan đến cơ hội từ Covid-19, tác động của đại dịch Covid-19 trước mắt sẽ ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và các nền kinh tế, nhưng nếu nhìn một cách tích cực hơn, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp và cơ quan quản lý có cách tiếp cận mới trong duy trì chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cụ thể hơn, theo ông Akhmad Bayhaqi, chuyên gia phân tích – Đơn vị hỗ trợ chính sách APEC: Covid-19 sẽ thúc đẩy doanh nghiệp tập trung đổi mới sáng tạo, tập trung nhiều hơn vào thương mại điện tử, phát triển kinh tế số, trong khi đó, các Chính phủ có thể thúc đẩy mạnh mẽ hơn việc chuyển đổi số thông qua hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho chuyển đổi số và các chính sách thúc đẩy thương mại điện tử cho khu vực doanh nghiệp tư nhân. Từ đó giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng chống chịu tốt hơn với những biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ngoài ra, từ hội thảo, các chuyên gia cũng cho rằng, trong thời gian sắp tới, các doanh nghiệp sẽ gặp không ít khó khăn đến từ các chính sách của nhà nhập khẩu liên quan đến hoạt động phát triển bền vững, khi các nước áp dụng các chuẩn mực và các tiêu chuẩn mới như chính sách biên giới carbon vào Châu Âu, từ đó làm cho hoạt động xuất khẩu hàng hoá vào khu vực này bị ảnh hưởng, dẫn đến nguồn vốn đầu tư của khu vực này vào các nước khác cũng bị giảm. Đối mặt với hệ quả chi phí cao hơn, tài chính xanh, trái phiếu xanh… nếu doanh nghiệp không tuân thủ theo hướng phát triển bền vững thì đối thủ cạnh tranh của họ có lợi. Hơn nữa, người tiêu dùng nhận thức nhiều hơn về tiêu dùng và sản xuất xanh. Nếu doanh nghiệp không tuân thủ thì sẽ mất đi khách hàng.
Một số giải pháp đưa ra đối với chuỗi cung ứng, trong đó: Để khắc phục những rủi ro từ gián đoạn chuỗi cung ứng, cần xây dựng chuỗi cung ứng toàn cầu với khả năng chống chịu mạnh. Chuỗi cung ứng có khả năng chống chịu đó là phải mạnh mẽ để đương đầu với các cú sốc, có độ nhanh nhạy, khôi phục nhanh từ các cú sốc một cách hiệu quả. Mặt khác, cần thiết kế tính linh hoạt từ chuỗi cung ứng, cần đề ra những phương án, kịch bản lựa chọn khác nhau để đối phó với bất kỳ sự thay đổi nào. Bên cạnh đó là khả năng phục hồi cần mang tính bền vững, Tiến sĩ Akhmad Bâyhqi nhấn mạnh: “Khả năng chống chịu không phải miễn phí mà các công ty cần đầu tư vào các giải pháp này”.
Hơn nữa, cần có chiến lược về đầu tư, các công ty có thể chọn lựa chiến lược đầu tư để đương đầu với các rủi ro, đầu tư vào khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng.Một trong số chiến lược nâng cao khả năng chống chịu đó là chính phủ cung cấp cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ về hạ tầng nhằm thúc đẩy vận chuyển, kết nối truyền thông hỗ trợ khối tư nhân.
Đồng thời, theo Tiến sĩ Akhmad Bayhaqi, cần xem xét rủi ro ở cấp độ toàn cầu, vấn đề môi trường, phục hồi kinh tế xanh cũng quan trọng. Doanh nghiệp tư nhân cần chú ý vấn đề này để nâng cao khả năng chống chịu trong chuỗi cung ứng. Các Chính phủ cần thúc đẩy trao đổi kiến thức của chuỗi cung ứng toàn cầu, chuyển giao công nghệ từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác để khai thác hết lợi thế. Cập nhật, nâng cấp, có chính sách tạo thuận lợi cho doanh nghiệp có khả năng chống chịu cao hơn, có kiểm soát tốt hơn chuỗi cung ứng.
Sở Công Thương Đắk Lắk
Website Sở Công Thương Tỉnh Đắk Lắk
